Yıpranma Payı (Fiili Hizmet Zammı) Nedir?

Yıpranma payı nedir, ne demektir?

Yıpranma payına fiili hizmet zammı da diyoruz. Fiili hizmet zammı 4a sigortalıları ve 4c sigortalıları için vardır. 4b sigortalılar yani Bağ-Kur’lular için yıpranma payı öngörülmemiştir. Yıpranma payından yararlanacak olan iş kolları yıpranma payı çizelgelerinde belirtilmiştir. Bu iş kolları kısaca su altı, madenlerde çalışanlardır. Su altında çalışanlar her sene 60 gün, madenlerde çalışanlar ise 180 gün fiili hizmet zammı alırlar.  5510 sayılı sosyal güvenlik kanununda herhangi bir değişiklik söz konusu olmamıştır. Fakat son zamanlarda yapılan uygulamalara baktığımızda itfaiyelerde ve radyoloji bölümde çalışanlara fiili hizmet zammı uygulanmadığı ya da sadece o günkü hizmetin karşılığı olarak fiili hizmet zammından yararlandıkları görülmektedir. Oysa bu kanun ruhuna aykırı bir uygulama olarak göze çarpmaktadır. Burada bir çifte standart söz konusudur.  Fiili hizmet zammı, fiili hizmet zammı çizergesinde yazan iş kollarında belirtilen gün karşılığında yıllık bazda düşünülmesi gereken bir uygulama yöntemidir.

Hangi mesleklerde yıpranma payı vardır?

Ülkemizde yıpranma payı olan meslekler gün geçtikte arttırılmaktadır. Günümüzde 45 meslekte yıpranma payı bulunmaktadır. Fiziken zorlayıcı koşullarda yani ağır koşullarda çalışan mesleklere yıpranma payı verilerek bu meslek çalışanlarının daha kısa ve daha kolay bir biçimde emekli olmaları sağlanmaktadır. Örnek olarak 24 ay çalışan bir meslek mensubuna 12 ay yıpranma payı tanınırsa bu kişi 36 ay çalışmış gibi kabul görmektedir.

Aşağıdaki listede yıpranma payı verilen meslekleri görebilmektesiniz. Bir de bu mesleklerin yanında yıpranma payı talep edenlerde bulunmaktadır. Hakim ve savcılar, öğretmenler bunlardan sadece bazıları.

• Kurşun ve arsenik işlerinde çalışanlar 60 – 90 gün.
• Cam fabrika ve atölyelerinde çalışanlar 60 gün.
• Cıva üretimi işleri sanayinde çalışanlar 90 gün.
• Çimento fabrikalarında çalışanlar 60 gün.
• Kok fabrikalarıyla Termik santrallerde çalışanlar 60 gün.
• Alüminyum fabrikalarında çalışanlar 60 gün.
• Demir ve çelik fabrikalarında çalışanlar 90 gün.
• Döküm fabrikalarında çalışanlar 60 gün.
• Asit üretimi yapan yerlerde çalışanlar 90 ile 180 gün.
• Madenlerin yer altında çalışanları 180 gün.
• Radyoaktif ve doğal ve yapay radyoaktif, radyoiyonizan maddeler radyoiyonizan maddelerle veya bütün diğer korpüsküler emanasyon kaynakları yapılan işler ile yapılan işlerde çalışanlar 90 gün.
• Su altında çalışanlar 60 gün.
• Türk Silahlı Kuvvetlerinde Subay, yedek subay, astsubay, uzman jandarma, uzman erbaşlar ve sözleşmeli erbaş ve erler 90 gün.
• Emniyet ve MİT mensupları 90 gün.
• İtfaiye veya yangın söndürme işlerinde çalışanlar 60 gün.
• Basın Kartı Yönetmeliği’ne göre çalışan gazeteciler 90 gün.
• TRT’de Basın Kartı Yönetmeliği’ne göre çalışanlar 90 gün.
• Türkiye Büyük Millet Meclisi Yasama organı üyeleri ile dışarıdan atanan bakanlar 90 gün fiili hizmet zammı alıyor.

Yıpranma payı olan mesleklerin tam listesine BURADAN ulaşabilirsiniz.

Sağlık çalışanlarının yıpranma payı hakkı

Son olarak torba yasada geçilen ve sağlık sektöründe çalışan kişilerde yıpranma payı almaya hak kazandılar. Radyoloji, röntgen, görüntüleme, ameliyathane, yoğun bakım, doğumhane, yeni doğan, süt çocuğu, yanık, diyaliz, acil servis, kapalı psikiyatri servisleri, AMATEM ve 112 acil sağlık hizmetleri çalışanları 90 gün olarak, Toplum Sağlığı Merkezi (TSM) Çalışanları, Sağlık Evi , Aile Hekimi ve Aile Sağlığı Elemanları 60 gün olarak, Hastanelerde servis, poliklinik, laboratuar gibi bölümlerde çalışanlar ise 60 gün olarak,- Bakanlık Merkez Teşkilatı Personeli 30 gün olarak, Sağlık Müdürlüğü, Halk Sağlığı Müdürlüğü ve Kamu Hastaneleri Genel Sekreterlik personeli 30 gün olarak uygulandı. 3 Ağustos 2018 tarihinde çıkartılan yasa ile bundan sonra sağlıkta yıpranma payı resmi olarak var oldu. Ancak bu uygulama geçmişi kapsamıyor yani geçmişe yönelik bir uygulama değil. Bunun yanında beş yılı geçmemek üzere toplam prim ödeme gün sayılarına eklenecek.

Yıpranma payı en fazla kaç yıldır?

Yıpranma payı en fazla 5 senedir. Ancak bu 5 senenin tamamı yıpranma payından düşülmemektedir. Burada en fazla 3 sene düşülebilmektedir. Yani 5 sene yıpranma payı olan birisinin emekliliği 3 sene erken olmaktadır.

Yıpranma payı geriye dönük mü, geçmişi kapsıyor mu?

Torba yasa ile çıkartılan yıpranma payı geçmişe dönük uygulanabilen bir yasa değildir. Çıkartıldıktan sonraki tarihten itibaren işlemeye başlamıştır. Yani geçmişe dönük yıpranma payınızı işletme hakkınız bulunmaz.

Yıpranma payı alma şartları nelerdir, kimler alabilir?

Yıpranma payı olan meslekleri yukarıda belirttik. Yıpranma payı almak için 4 temel şart bulunmaktadır. Bunlar;

• Kanunun 40. maddesinde yer alan listedeki işler veya iş yerlerinde çalışıyor olmak (listenin soldaki sütunu, 20 farklı iş/iş yeri bu kapsamda).
• Kanunun 40. maddesindeki listede yer alan “kapsamdaki sigortalılar” kısmına dahil olmak (listenin ortadaki sütunu, her bir iş/iş yeri için ayrı ayrı kapsamdaki sigortalılar belirlenmiş durumda).
• Söz konusu işlerin risklerine maruz kalmak.
• Sigorta priminin yıpranma payına hak kazanacak şekilde yatırılmış olması.

Yıpranma payı nedir, hangi mesleklerde yıpranma payı var, yıpranma payı alacak meslekler, fiili hizmet zammı, yıpranma hakkına sahip olan meslekler,  hakkında merak ettiğiniz soruları aşağıdaki yorum kısmından dile getirebilirsiniz.

DİĞER YIPRANMA PAYI HABERLERİNİ ÖNCE SİZE GÖNDERELİM!

Devlette.com, yıpranma payı konusunda tüm yeni haberleri ve duyuruları çok yakından anlık olarak takip etmektedir ve bu bildiriler ilk olarak bu sitede yayınlanmaktadır. Bu nedenle devlette.com'un yayınladığı haberleri takip etmeniz ve hızlı adım atmanız yararınıza olacaktır. Devlette.com'dan yapılan yıpranma payı duyurularını ve haberlerini en önce siz almak istiyorsanız aşağıdaki kanallardan bize abone olabilirsiniz.