18 Yaşından Küçük Çocuk ve Genç İşçilerin Çalıştırılma Usul ve Esasları

18 yaş altı gençleri ve çocukları çalıştırmak isteyen işyerlerinin dikkat etmesi gereken bazı özel durumlar bulunmaktadır. 18 yaş altı işçilerin çalışma saatleri, çalıştırılabilecekleri işler, iş kanunu kapsamında sahip oldukları haklar diğer sigortalı işçilere göre farklılıklar göstermektedir. Öncelikle çocuk işçi nedir, genç işçi nedir bu kavramlara değinelim.

Temel eğitimini yani ilköğretimi tamamlamış 14 yaşını bitirmiş ve 15 yaşını doldurmamış işçilere çocuk işçi, 15 yaşını doldurmuş ve 18 yaşını tamamlamamış işçilere ise genç işçi denilmektedir.

Çocuk ve Genç İşçilerin Sağlık Kontrolleri

Çocuk ve genç işçiler işe alınmadan önce muhakkak varsa işyeri hekimi tarafından, yoksa da sağlık ocağı veya belediye hekimleri tarafından muayene edilmeleri gerekmekte ve bahsi geçen işte çalışmaya uygun olduğuna dair sağlık raporu almalıdır. İşçi reşit olacağı 18 yaşına kadar çalıştırılmaya devam edecekse de her 6 ayda bir düzenli olarak yeniden sağlık kontrolünden geçmelidir.

Çalışma Koşulları

Öncelikle işin niteliği ne olursa olsun, bazı kişiler yanlarında çocuk ya da genç işçi çalıştıramazlar.

Yüz kızartıcı suçlardan veya çocuklara karşı işlenen suçlardan hüküm giymiş işverenlerin veya işveren vekillerinin 18 yaş altı işçi çalıştırmaları yasaklanmıştır.

Genç ve çocuk işçiler sadece okuldaki başarılarına ve meslek seçimlerine ya da mesleki eğitimlerine katılmalarına engel olmayacak işlerde çalıştırılabilmektedirler. 16 yaşını aşmamış genç işçilerin ağır işlerde çalıştırılması kesinlikle yasaktır.

Bunun yanında Ağır ve Tehlikeli İşler Yönetmeliği kapsamında belirtilenler dışındaki işlerde genç işçilerin çalıştırılması yasaklanmıştır. Yönetmelikte çalışabilecekleri işler şu şekilde sıralanmıştır;

• Toprağın pişirilmesi suretiyle imal olunan kiremit, tuğla, ateş tuğlası, boru, pota, künk ve benzeri inşaat ve mimari malzeme işleri,
• Çanak, çömlek, çini, fayans, porselen ve seramik imaline ait işler,
• Cam, şişe, optik ve benzeri malzeme fabrika ve imalathanelerinde üretime ilişkin işler ve bunların işlenmesine ait işler,
• Kurutma işleri, yapıştırma işler, kontraplak, kontratabla, yonga ağaçtan mamul suni tahta ve pvc yüzey kaplamalı suni tahta imali işleri ile emprenye işleri,
• Parafinden eşya imaline ait işler,
• Bitkisel ve hayvansal yağların üretimi ve bunlardan yapılan maddelerin imaline ilişkin işler; Karbon sülfür gibi parlayıcı veya tahriş edici solventlerle yapılan prine ve benzeri yağlı maddelerden ekstraksiyon yolu ile yağ üretimi işlerinde,
• Kuş ve hayvan tüyü kıllarının temizlenmesi, didiklemesi, ayrılması ve bunlara benzer işler,
• Plastik maddelerin şekillendirilmesi ve plastik eşya imali işleri (PVC’nin imali ve PVC mamul eşyaların yapımında genç işçi çalıştırılamaz)
• Çırçır fabrikalarındaki işler,
• Konfeksiyon ve triko imali işleri,
• Pamuk, keten, yün, ipek ve benzerleri bunların döküntüleri ile iplik ve dokuma işleri,
• Tabii ve suni iplikten mamul her türlü dokuma ile deri, kürk ve sair cins malzemenin biçilip dikilmesi suretiyle her türlü giyecek eşyası imali işleri,
• Mensucattan hazır eşya imali işleri (Perde, ev tekstili, otomobil ürünleri ve benzerleri)
• Kâğıt hamuru ve odun hamuru üretimi işleri,
• Kâğıt ve ürünlerinden yapılan her türlü eşya ve malzemenin imali işleri,
• Zahire depolarındaki işler ile un ve çeltik fabrikalarındaki işler,
• Her türlü konserve ve hazır gıda ile hazır yemek üretimi işleri,
• Süt ve sütten mamul gıda maddelerin üretimi işleri,
• Kahve ve kakaonun tesislerde işlenmesi ve paketlenmesi işleri,
• Her türlü bitkinin çiçek, tohum, kabuk, meyve ve yapraklarının işlenmesi ve paketlenmesi işleri ile bunlardan elde edilen toz, yağ ve diğer mamullerin işlenmesi ve paketlenmesi işleri,
• Bitkisel her çeşit çay yaprakları ile yapılan işlemler ve benzeri işler,
• Her nevi bitki tohumu, hububat, bakliyat ve çeşitli gıda ürünlerinin tesislerde elenmesi, paketlemesi ve çeşitli merhalelerde işlenmesi işleri,
• Her türlü mürekkep ve mürekkep ihtiva eden malzeme imali işleri,
• Tutkal, jelatin ve kola imali işleri.

Çocuk ve Genç İşçi Çalıştırma Saatleri ve Tatilleri

18 yaşını doldurmamış çocuk ve genç işçilerin çalışma saatleri, günce 14 saat kesintisiz dinlenme verilecek biçimde düzenlenmiştir.

• Eğitimine devam eden genç işçi ya da çocuk işçi eğitim dönemlerinde eğitim saatleri dışında günde en fazla 2 saat çalıştırılabilirler. Eğitimleri devam ettiği sürece haftada 10 saatten fazla çocuk ya da genç işçileri çalıştırmak yasaktır.
• Eğitimine devam eden fakat okulu kapalı dönemde olan veya temel eğitimini tamamlamış, sonrasında eğitimine devam etmemiş 15 yaşını tamamlamamış çocuk işçiler günde en fazla 7 saat, haftada ise toplamda 35 saat çalıştırılabilirler. Fakat 15 yaşını tamamlamış genç işçiler günde 8 saat çalıştırılabilirler. Haftalık çalışma saatleri ise en fazla 40 saat olabilir.

Çocuk ve genç işçilerin hafta tatilleri ise en az kesintisiz olarak 40 saat olmalıdır. Bu sürelerde işçilerin ücretleri de kendilerine ödenmek durumundadır. İş Kanunu kapsamında 18 yaşını doldurmamış çocuk ve genç işçiler yıllık izin hakedişleri 20 günden az olamamaktadır.

18 Yaşını Doldurmamış Genç ve Çocuk İşçi Çalıştırma Cezası

A ve G.1 ve G.2 maddelerine aykırı olarak çocuk ve genç işçi çalıştıran işverenlere ;

• Çocukları çalıştırma yaşına ve çalıştırma yasağına aykırı davranmak.
• Yer ve su altında çalıştırma yasağına uymamak.
• Çocuk ve genç işçileri gece çalıştırmak veya ilgili yönetmelik hükümlerine aykırı hareket etmek.

fiillerinden dolayı İşverenler yukarıda sayılan her bir fiil için kurum tarafından 2016 yılı için 1.560 lira para cezasıyla cezalandırılırlar.

18 Yaşını Doldurmamış Çocuk ve Genç İşçi Çalıştırma Yönetmeliği Hakkında Sıkça Sorulan Sorular

18 yaşını doldurmamış çocuk işçi çalıştırma ve genç işçi çalıştırma hakkında www.devlette.com adresimize yöneltilen sıkça sorulan soruların cevapları aşağıdaki gibidir. Şayet konu hakkında sizin de sorularınız var ise konu altında bulunan yorum bölümünden sorunuzu dile getirebilirsiniz.

İşçi Çalıştırma Yaşı Kaçtır? : İş Kanunu’na göre 15 yaşını doldurmamış çocukların çalıştırılması yasaktır. Fakat, 14 yaşını doldurmuş ve ilköğretimini tamamlamış olan çocuklar, eğitimlerine devam edebilecekleri hafif işlerde çalıştırılabilmektedirler.

13 veya daha küçük yaşta bir çocuk çalıştırılabilir mi? : 13 ya da daha küçük yaşta bulunan çocukların çalıştırılmaları yasaktır. Ancak özel bazı şartlara tabi olarak 14 yaşını doldurmuş olan çocuklar çalıştırılabilirler.

Ulusal bayram ve genel tatil günlerinde çocuk ve genç işçiler çalıştırılır mı? : Genç ve çocuk işçiler ulusal bayram günleri ya da resmi tatil günlerinde çalıştırılamazlar.

18 yaşını doldurmamış çocuk ve genç işçi çalıştırma şartlarına uymayanları nereye nasıl şikayet edebilirim? : Şayet ilgili yasa ve mevzuatlara uymayanlarla karşılaşırsanız BURADA yer alan Alo 170 hattı vasıtasıyla ilgili şikayetinizi kolaylıkla yapabilirsiniz.

DİĞER ÇALIŞMA MEVZUATI HABERLERİNİ ÖNCE SİZE GÖNDERELİM!

Devlette.com, çalışma mevzuatı konusunda tüm yeni haberleri ve duyuruları çok yakından anlık olarak takip etmektedir ve bu bildiriler ilk olarak bu sitede yayınlanmaktadır. Bu nedenle devlette.com'un yayınladığı haberleri takip etmeniz ve hızlı adım atmanız yararınıza olacaktır. Devlette.com'dan yapılan çalışma mevzuatı duyurularını ve haberlerini en önce siz almak istiyorsanız aşağıdaki kanallardan bize abone olabilirsiniz.